Hlusta

Barnavernd

Börn eiga rétt á vernd og umönnun. Foreldrum ber að sýna börnum sínum umhyggju og nærfærni og annast þau eins og best hentar hag og þörfum þeirra, búa þeim viðunandi uppeldisaðstæður og gæta velfarnaðar þeirra. Öllum ber okkur að sýna börnum virðingu og umhyggju.

Markmið barnaverndar er að tryggja að börn sem búa við óviðunandi aðstæður eða börn sem stofna heilsu sinni og þroska í hættu fái nauðsynlega aðstoð. Þetta er einkum gert með því að styrkja foreldra í uppeldishlutverki sínu. Öllum foreldrum og þeim sem hafa samskipti við börn stendur til boða almenn ráðgjöf hjá félagsráðgjafa. Ef nauðsyn þykir er unnt að bjóða upp á ýmis önnur stuðningsúrræði sem barnaverndarþjónustan hefur yfir að ráða.

Ef barn býr við óviðunandi aðstæður vegna vanrækslu, vanhæfni eða framferðis foreldra, áreitni eða ofbeldis af hálfu annarra, eða barn stefnir heilsu og þroska í hættu með hegðun sinni kemur í hlut barnaverndarþjónustu að tryggja að barnið og fjölskyldan fái nauðsynlega aðstoð. Taka þarf eftir atvikum formlega ákvörðun um að hefja könnun á málinu. Síðan eru málefni barnsins unnin á grundvelli laga um barnavernd.

Börn og foreldrar njóta skýrra réttinda við vinnslu slíkra mála.
Heimildir barnaverndarþjónustu eru skilgreindar í lögum og tilteknar skyldur lagðar á starfsmenn hennar. Alltaf er leitast við að tryggja réttaröryggi fjölskyldna og áhersla lögð á góða samvinnu foreldra og starfsfólks.

Þann 1. janúar 2023 tók Barnaverndarþjónusta Mið-Norðurlands til starfa. Þjónustan er samstarf sex sveitarfélaga á Norðurlandi, frá Hrútafirði í vestri að Eyjafirði í austri. Skagafjörður er leiðandi sveitarfélag í Barnaverndarþjónustu Mið-Norðurlands og ber ábyrgð á barnavernd í nánu samstarfi við aðildarsveitarfélögin. Íbúar sem heyra undir þjónustuna eru 9.371, þar af 1.893 börn.

Eftirfarandi sveitarfélög standa að Barnaverndarþjónustu Mið-Norðurlands:
Fjallabyggð - fjallabyggd.is
Húnabyggð - hunabyggd.is
Húnaþing vestra – hunathing.is
Skagafjörður - skagafjordur.is
Skagaströnd – skagastrond.is

Starfsmenn þjónustunnar eru níu og samanstanda af starfsmönnum fyrri barnaverndarnefnda sem lagðar voru niður um áramótin með nýrri löggjöf. Félagsmálastjórar umræddra sveitarfélaga mynda fagráð þjónustunnar og stýra mótun hennar.

Vikulegir meðferðarfundir ákvarða málsmeðferð einstakra barnaverndarmála þar sem allir starfsmenn þjónustunnar mynda heildstætt teymi þekkingar, menntunar og reynslu.

Anton Sheel Birgisson sálfræðingur
Berglind Róbertsdóttir ráðgjafi í barnavernd
Helga Helgadóttir ráðgjafi félagsþjónustu
Helga Rut Hjartardóttir ráðgjafi í barnavernd
Hjörtur Hjartarson deildarstjóri félagsmáladeildar
Sara Lind Kristjánsdóttir félagsmálastjóri
Sigrún Líndal Þrastardóttir ráðgjafi og iðjuþjálfi
Sigurður Þór Ágústsson sviðsstjóri fjölskyldusviðs
Valdís Ósk Óladóttir ráðgjafi í barnavernd

Barnaverndarþjónusta Mið-Norðurlands er einnig aðili að Umdæmisráði landsbyggðanna, en þangað færast mál ef taka þarf ákvarðanir í andstöðu við foreldra og börn.

Yfirmaður þjónustunnar er Rakel Kemp Guðnadóttir, leiðtogi farsældar, fræðslu og ráðgjafar Skagafjarðar.

Frekari upplýsingar um þjónustuna verða settar á heimasíðu sveitarfélaganna þegar það á við. Nánari upplýsingar veita félagsmálastjórar aðildarsveitarfélaga.

Öllum er skylt að tilkynna til barnaverndar ef þeir hafa ástæðu til að ætla að barn:

a. búi við óviðunandi uppeldisaðstæður,
b. verði fyrir ofbeldi eða annarri vanvirðandi háttsemi eða
c. stofni heilsu sinni og þroska í alvarlega hættu.

Sérstök tilkynningaskylda er lögð á fólk sem starfar með börnum, t.d. starfsmenn skóla og heilsugæslu, að ógleymdri lögreglunni.

Á dagvinnutíma getur fólk snúið sér beint til starfsmanna barnaverndar í ráðhúsinu með tilkynningar, spurningar eða vangaveltur varðandi barnaverndarmál með því að hringja í 455 6000.

Fólk getur hringt í Neyðarlínuna 112 og tilkynnt um óviðunandi aðstæður barna. Neyðarlínan er opin allan sólarhringinn. Starfsmenn 112 meta hvort henni verði komið strax á framfæri til starfsmanns barnaverndarþjónustu eða hvort beðið verði til næsta virka dags. Sá sem hringir gefur upp nafn sitt, nafn og dvalarstað barnsins, ástæður tilkynningarinnar og aðrar upplýsingar sem starfsmenn neyðarlínu spyrja um. Þeir hafa fengið sérstaka þjálfun hjá Barna- og fjölskyldustofu til að sinna þessu verkefni.

Nokkur atriði sem foreldrar, afar og ömmur, frændur og frænkur eða nágrannar, skyldu hafa í huga þegar þau velta fyrir sér hvort tilkynna skuli um aðstæður barns eða unglings: Eru vísbendingar um:

líkamlega og andlega vanrækslu eða ofbeldi gegn börnum
kynferðislega misnotkun
að ung börn séu skilin eftir gæslulaus
eru foreldrar í fíkniefnaneyslu
er hegðun barnsins mjög ábótavant, t.d. afbrot, árásargirni og ofbeldishegðun
er um að ræða áfengis-og vímuefnaneysla unglinga eða barna ?

Flestir vita út frá brjóstviti sínu hvort barn býr við óviðunandi aðstæður vegna vanrækslu, vanhæfni eða framferðis foreldra, eða hvort ástæða sé til að óttast að barn stefni heilsu sinni eða þroska í hættu með hegðun sinni.
Ef maður telur svo vera ber að hafa samband við barnavernd sem hefur það hlutverk að meta hvort ástæða sé til að blanda sér í málið og tryggja að barnið og foreldrarnir fái nauðsynlega aðstoð.

Starfsmenn Neyðarlínu 112 og starfsmenn barnaverndarþjónustu eru bundnir trúnaðarskyldu. Í barnaverndarlögunum er einnig fjallað um nafnleynd þess sem tilkynnir. Almenningur, ættingjar eða aðrir nákomnir, geta óskað nafnleyndar gagnvart öðrum en starfsfólki barnaverndarþjónustu. Þá er slík beiðni virt nema sérstakar ástæður mæli gegn því. Opinberir aðilar t.d. skóli, leikskóli, sjúkarhús eða heilbrigðisstofnun, tilkynna í embættis nafni og njóta því ekki nafnleyndar.