Samráð; Skilgreining á opinberri grunnþjónustu

Innviðaráðuneytið kynnir til samráðs mál nr. 238/2023, "Skilgreining á opinberri grunnþjónustu". Umsagnarfrestur er til og með 07.02. 2024.

Málið var áður tekið fyrir á 73 fundi byggðarráðs Skagafjarðar.
Innviðaráðuneytið kynnir til samráðs mál nr. 238/2023, "Skilgreining á opinberri grunnþjónustu". Umsagnarfrestur er til og með 07.02. 2024.
Byggðarráð Skagafjarðar hefur fjallað um þau drög sem liggja fyrir og samþykkir eftirfarandi bókun:
Byggðarráð fagnar því að unnið sé að stefnu til að ná fram markmiðum stjórnvalda um að jafna aðgengi íbúa landsins að opinberri þjónustu og að það verði skilgreint í lögum hvernig réttur íbúa landsins til hennar verði tryggður, óháð búsetu.
Skagafjörður er landfræðilega stórt fjölkjarna sveitarfélag þar sem stefnan hefur verið að jafna lífskjör íbúanna eins og kostur er. Ýmislegt má nefna sem sveitarfélagið hefur mótað stefnu um og lagt áherslu á til jöfnunar lífskjara í sveitarfélaginu. Má þar nefna að haldið er úti þremur skólahverfum sem öll hafa grunnskóla og leikskóla en það styttir til muna vegalengdir nemenda/íbúa að þeirri þjónustu. Einnig hefur verið lögð rík áhersla á að koma heitu vatni til allra íbúa þar sem það er tæknilega mögulegt, lagður hefur verið ljósleiðari til allra heimila í dreifbýli og margt fleira mætti nefna. Markmiðið er að jafna sem mest lífskjör þeirra sem búa í dreifbýli og/eða fjærst stærsta þéttbýlisstaðnum en þar er öll sú opinbera þjónusta sem ríkið veitir íbúum sveitarfélagsins veitt í dag. Má þar nefna skrifstofu sýslumannsins á Norðurlandi vestra, lögreglustöð, pósthús, heilbrigðisstofnun, fjölbrautaskóla o.s.frv. Taka ber fram í því sambandi að Háskólinn á Hólum starfar bæði heima á Hólum og einnig á Sauðárkróki.
Þrátt fyrir að Skagafjörður hafi í dag um 4.400 íbúa og að stærsti þéttbýlisstaðurinn hafi þar af um 2.600 íbúa, er stöðug barátta við stjórnvöld um að halda þessum stofnunum öllum gangandi. Starfsfólki á þeim flest öllum hefur fækkað umtalsvert á liðnum árum ásamt því að þjónustan hefur verið skert með t.d. minni opnunartíma og samdrætti í þjónustuframboði.
Eitt stærsta og mikilvægasta verkið sem framkvæmt hefur verið til jöfnunar á lífskjörum af hálfu ríkis og sveitarfélaga á liðnum árum er fyrrgreind lagning ljósleiðara um allt dreifbýlið. Sú aðgerð jafnaði virkilega aðstöðumun og aðgengi fólks að þjónustu í gegnum Netið, ásamt verulega auknum möguleikum til atvinnusköpunar óháð búsetu. Eftir sitja þó enn hlutar þéttbýlisstaðanna, en þar hafa stóru fjarskiptaaðilarnir ekki séð sér hag í að leggja ljósleiðara með sama hætti og þeir gera unnvörpum í t.d. stóru þéttbýlisstöðunum á Suðvesturhorni landsins. Markmið stjórnvalda um að stafræn samskipti verði megin samskiptaleið fólks og fyrirtækja við hið opinbera næst ekki nema allir innan sveitarfélagsins, í dreifbýli sem þéttbýli, hafi góðan aðgang að öflugu netflutningskerfi og góðu símasambandi en á því er einnig mjög mikill brestur víða í sveitarfélaginu.
Til að jafna búsetu innan sveitarfélagsins enn frekar þarf jafnframt að bæta vegasamgöngur innan sveitarfélagsins en mjög hátt hlutfall af öllum okkar tengivegum eru malavegir. Þessu til viðbótar er t.d. vetrarþjónusta Vegagerðarinnar ekki með ásættanlegum hætti, en sem dæmi stoppar mokstursbíllinn við þriðja innsta bæ á öllum leiðum utan þjóðvegar eitt í samræmi við gildandi reglugerð þáverandi samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytis, sem er óásættanlegt með öllu af hálfu veghaldara. Á sama tíma er grunnskólaskylda hjá öllum börnum á tilteknu aldursbili, ásamt því sem sífellt fleiri íbúar dreifbýlis sækja vinnu utan heimilis og þurfa því að keyra af bæ til vinnu á degi hverjum. Það væri mikil leiðrétting á mismunun íbúa að laga þetta á öllum þeim leiðum þar sem viðhöfð er föst búseta. Verðlagning á rafmagni og flutningur þess er ekki sambærilegur í þéttbýli og dreifbýli, ásamt því að inntaksgjöld eru hærri. Að laga þetta myndi einnig jafna búsetuskilyrði fólks og möguleika til jafnari lífsgæða.
Byggðarráð Skagafjarðar leggur áherslu á að í landfræðilega stórum sveitarfélögum með íbúafjölda yfir 4.000 og bæjarfélög með fleiri en 2.000 íbúa, haldi hið opinbera úti fullgildum og vel starfhæfum þjónustustöðvum opinberrar þjónustu á öllum sviðum, þrátt fyrir aukna netvæðingu og aukna opinberra þjónustu í netheimum. Sé það ekki mögulegt vegna mikillar sérhæfingar í t.d. heilbrigðisþjónustu, verður að vera skýrt hvernig ríkið jafnar þann kostnað sem hlýst af því að sækja þjónstuna til annarra sveitarfélaga, oft um langan veg og yfir fjallvegi.
Byggðarráð Skagafjarðar lýsir sig jafnframt tilbúið til frekari viðræðna við ríkið um mótun stefnu um opinbera þjónustu þar sem sett yrðu viðmið um þá þjónustu sem veitt er og verður í framtíðinni af hálfu ríkisstofnana.